Astma a sport – co powinieneś wiedzieć?

Czy astmatyk może uprawiać sport?

Ogólna sprawność osoby chorej na astmę zależy głównie od uprawiania aktywności fizycznej. Ważną rolę odgrywa prawidłowe leczenie oraz kontrolowanie choroby. Często sport jest zalecany astmatykom, ponieważ bardzo dobrze wpływa na przebieg dolegliwości. Warto jednak pamiętać o tym, by unikać wysiłku fizycznego bezpośrednio po infekcjach oraz w trakcie zaostrzenia choroby. Sportowcy nie muszą rezygnować nawet z intensywnych treningów. Dla astmatyków zalecane są dyscypliny sportu, takie jak pływanie, jogging, gimnastyka, kolarstwo czy wioślarstwo. Należą one do aktywności, podczas których wysiłek jest rozłożony w czasie. Co najważniejsze – astmatycy uprawiający sport powinni przyjmować właściwe leki oraz dobrać dyscyplinę sportu, która odpowiada ich możliwościom zdrowotnym. Astma nie jest przeszkodą w zdobywaniu medali olimpijskich czy wygrywaniu mistrzostw świata.

Jak wygląda trening astmatyków?

Podczas treningu mogą się jednak pojawić duszności. Ważne jest, by dobrze je zdiagnozować. Czasem świadczą jedynie o słabej kondycji fizycznej astmatyka. Mimo to, wszystkie niepokojące objawy podczas ćwiczeń są podstawą do ich przerwania. Co więcej, by trening był bardziej bezpieczny można stosować chwilę przed ćwiczeniami wziewny i szybko działający β2-mimetyk. Ma on działanie zabezpieczające drogi oddechowe przed zwężeniem oraz poprawiające wydolność fizyczną. Trening astmatyków w większości przypadków ma podobną formułę. Rozpoczyna się od rozgrzewki, ćwiczący musi skupić się na oddychaniu i robić przerwy w wysiłku. Całość kończy się ćwiczeniami rozciągająco-relaksacyjnymi. Ważne jest, by podczas wysiłku fizycznego nie narażać organizmu na zimne powietrze czy gwałtowne zmiany temperatury. Z tego powodu astmatykom nie zaleca się narciarstwa, wspinaczki wysokogórskiej czy windsurfingu.

Astma w świecie sportu

Przed rozpoczęciem regularnej aktywności fizycznej należy obserwować reakcje własnego ciała i skonsultować się z lekarzem. Dzięki próbom wysiłkowym można ocenić, jak organizm odbiera ćwiczenia fizyczne (czy pojawiają się duszności, czy dolegliwości np. problemy z zatokami ustępują w trakcie ćwiczeń itp.). Konsultacja z lekarzem powoli na ocenę przeciwwskazań do wysiłku oraz sposób zapobiegania objawom choroby.

Bardzo dużo sportowców choruje na astmę. Niektóre dyscypliny sportu (np. pływanie) skupiają wyjątkowo duży odsetek astmatyków. Pływanie działa jednak korzystnie na osoby z tą dolegliwością. Częstotliwość napadów duszności czy kaszlu jest większa podczas treningu w miejscach o suchym lub zimnym powietrzu. W przypadku astmy uprawianie sportów ekstremalnych np. nurkowania może być ryzykowne (ale nie niemożliwe).

Astma – prosta droga do dopingu

Stosowanie leków na astmę nie przeszkadza podczas treningu. Część z nich ma doskonały wpływ na wydolność wysiłkową. Należy jednak uważać podczas startowania w zawodach. Światowa Organizacja Antydopingowa uznaje za niedozwolone wiele leków stosowanych w leczeniu astmy. Sportowiec zdiagnozowany przez lekarza w kierunku tej choroby (jeśli jego lek jest na liście środków zakazanych), musi starać się o zezwolenie na jego stosowanie. W innym przypadku może zostać zdyskwalifikowany. Stosowanie leków na astmę przy braku choroby (choć z lekarskim zaświadczeniem) zdecydowanie poprawia wyniki sportowców. Stąd ta ewentualność jest dla niektórych bardzo kusząca. Nie należy jednak zapominać, że doping jest zabroniony w sporcie.

Opinie na temat sportowców chorych na astmę są podzielone. Część lekarzy sportowych uważa, że przyjmowanie leków przeciw tej chorobie ma wpływ na wyrównanie szans chorych zawodników. Niektórzy jednak uznają te leki za środki dopingujące, nawet jeśli są przyjmowane w przypadku choroby. Uważają, że leki podnoszą ich wydolność ponad standardowy poziom, dzięki czemu uzyskują lepsze wyniki.

Warunki uprawiania sportu przez astmatyków

Wybieranie rodzaju sportu powinno zależeć w dużej mierze od warunków, w których będą odbywać się treningi. Ćwiczenia w zakurzonych, ciasnych i nieprzewietrzonych pomieszczeniach mogą działać niekorzystnie na osoby uczulone na kurz. Natomiast treningi na boiskach w pobliżu łąk czy drzew (szczególnie w okresie pylenia) nie są wskazane osobom z alergią na pyłki. Wysiłek na zimnym powietrzu powinien być przeprowadzany ze szczególną ostrożnością. Dobrym sposobem jest zastosowanie leku wziewnego rozszerzającego oskrzela przed rozpoczęciem treningu. Inhalacja tego typu leków nie wyklucza astmatyków z uprawiania sportów zimowych.

Astmatykom niewskazane są sporty oparte na gwałtownym i krótkotrwałym wysiłku np. sprint. Lepszym wyjściem jest wybranie dyscypliny angażującej do pracy przeponę (np. pływanie). Czasem jednak chlorowana woda na pływalni może wywoływać nietolerancję oparów chloru przez astmatyka.

Porady odnośnie uprawiania sportu przez astmatyków

- leczenie powinno być dostosowane do nasilenia objawów choroby. Leki warto także stosować zapobiegawczo. Przed wysiłkiem – właściwe leki wziewne;

- Każdy trening powinien rozpocząć się od rozgrzewki (10-15 minut) o umiarkowanym i narastającym wysiłku;

- obciążenie pracą w trakcie wysiłku fizycznego powinno być o submaksymalnym natężeniu, czyli mniejszym niż u sportowców wysoko wyczynowych;

- trening główny powinien być o charakterze naturalnego treningu interwałowego. Co więcej, warto dodać do niego gry i zabawy oparte na tym typie wysiłku (siatkówka, piłka nożna, pływanie, biegi na orientację). Główny trening – około pół godziny.

Jak zwiększyć bezpieczeństwo treningu astmatyków?

- dbaj o prawidłową rozgrzewkę;

- nawadniaj się (odwodnienie ma bardzo niekorzystny wpływ na oddychanie), dobrym wyjściem są napoje izotoniczne albo wysokozmineralizowana woda;

- unikaj soli (dieta niskosodowa korzystnie wpływa na oddychanie oraz zmniejsza liczbę ataków astmy po wysiłku);

- dostarczaj do organizmu dużo witaminy C (zapobiega atakom astmy podczas treningu);

- chroń drogi oddechowe (zakrywaj usta, gdy wychodzisz na zimne powietrze);

- idź na basen (pływanie działa korzystnie na przebieg astmy);

- dla alergików: sprawdzaj kalendarze pylenia;

- nie rozstawaj się z lekami (w razie wystąpienia ataku, będziesz mieć je pod ręką);

- trenuj w towarzystwie (warto zabrać ze sobą osobę, która wie jak się zachować w przypadku ataku astmy).